Halaman
173 UNIT 9 SENI DAN BUDAYA ȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱȱ,QGRQHVLDWHUNHQDOGHQJDQEHUEDJDLNHVHQLDQGDQEXGD\D6HWLDSVXNXEDQJVDPHPLOLNLNHVHQLDQGDQEXGD\D \DQJ EHUDQHND PDFDP .HVHQLDQ GDSDW EHUXSD WDULDQ GDQ ODJXODJX GDHUDK %XGD\D GDSDWEHUXSDNHELDVDDQGDQDGDWLVWLDGDW'DODP XQLW GLVDMLNDQ NHDQHNDUDJDPDQ EXGD\D PHODOXL NDU\D VDVWUD .HLQGDKDQ VHQL GDQ EXGD\DWLGDNKDQ\DGDSDWGLQLNPDWLVHFDUDODQJVXQJ.HLQGDKDQVHQLGDQEXGD\DMXJDELVDGLQLNPDWLPHODOXLNDU\DVDVWUD QRYHOFHUSHQSXLVLGDQGUDPD 8QLW DNDQPHQJDMDNPXEHODMDUPHQJHQDOVHQLGDQEXGD\DGHQJDQNHJLDWDQ PHQDQJJDSLFDUDSHPEDFDDQSXLVL PHQMHODVNDQODWDUVXDWXFHUSHQGHQJDQUHDOLWDVVRVLDO GDQPHQHPXNDQUHDOLWDVNHKLGXSDQDQDN\DQJWHUHIOHNVLGDODPEXNXFHULWDDQDNDVOLPDXSXQWHUMHPDKDQ6XPEHU KWWS ULVNRILOHVZRUGSUHVVFRP*DPEDU .HVHQLDQ5HRJ3RQRURJR
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D174ȱȱȱ5'0+�$7&#;##/GOCJCOK2GODCECCP2WKUK/GOCJCOK+UK2WKUK%CTC/GODCEC2WKUK$GTNCVKJ5GPFKTK$GTNCVKJ/GPCPIICRKFCNCO-GNQORQM/GPCIICRK%CTC2GODCECCP2WKUK6GOCP%/GODCEC$WMW%GTKVC#PCM/GODCEC$CIKCPFCNCO$WMW%GTKVC/GPICPCNKUKU7PUWT+PVTKPUKM%GTKVC/GPGOWMCP4GCNKVCU-GJKFWRCP#PCM6WICU4WOCJ$/GPLGNCUMCP.CVCT5WCVW%GTRGPFGPICP4GCNKVCU5QUKCN/GODCEC%GTRGP/GPICPCNKUKU7PUWT%GTRGP/GPIJWDWPIMCP.CVCT%GTRGPFGPICP4GCNKVCU5QUKCN$GTNCVKJ5GPFKTK6WICU4WOCJ
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D175ȱȱȱȱ&CNCOWPKVMCOWVGNCJDGNCLCTOGODCECKPFCJRWKUKFGPICPOGPIIWPCMCPKTCOCXQNWOGUWCTCOKOKMFCPMKPGUKM[CPIUGUWCKFGPICPKUKRWKUK&CNCOWPKVKPKMCOWFKCLCMWPVWMOGPCPIICRKECTCRGODCECCP RWKUK -GIKCVCP KPK DGTJWDWPICP FGPICPMGIKCVCP OGODCEC KPFCJ RWKUK *CP[C UCLC MCNK KPK VWICUOW VKFCM OGODCEC RWKUKOGNCKPMCPOGPKNCKECTCVGOCPOGODCECRWKUK$CICKOCPCECTCOGPCPIICRKRGODCECCPRWKUKVGOCP!5CCVOGODCECKPFCJRWKUKMCOWFKVWPVWVWPVWMOGODCECP[CFGPICPKTCOCXQNWOGUWCTCOKOKMFCPMKPGUKM[CPIUGUWCKFGPICPKUKRWKUK&CNCOOGPCPIICRKECTCRGODCECCPRWKUKVGOCPOWLWICOGORGTJCVKMCPJCNJCNKVW+MWVKMGIKCVCPKPKFGPICPDCKMȱȱȱȱȱ#ICTFCRCVOGPKNCKECTCRGODCECCPRWKUKVGOCPMCOWRGTNWOGOCJCOKKUKRWKUK/GPICRC!-CTGPCUGQTCPIRGPKNCKJCTWUOGPIWCUCKCRC[CPICMCPFKPKNCK$CECNCJRWKUKDGTKMWV2CJCOKKUKP[C2GTJCVKMCPMQUCMCVCFCNCORWKUKDGTKMWV/GTCMFK#VCU2CPIIWPI-CT[C 5KVK,COKNCJ.GPIIQMCPKPFCJDWTWPIOGTCM2GTCICCPRGPCTKCOCVKT/GNGPIICPIMGMKTKMCPCP/GPIGRCMMCPGMQTYCTPCYCTPKVCPFCMGOQNGMCPFKTK2NCMRNCMVWPIRNCMVWPIIQPI5GKTKPIVCDWJCPRGPITCYKV2GPCTKCOCVKTVGTWUOGPCORKNMCPMGOCU[WTCPOGTCMNGYCVIGTCM2GPQVQPVGTJKRPQVKU/GTCMCOCVKTOWNCKDGTRWVCTOGPCYCTMCPRGUQPC2GPQPVQPUGOCMKPVGTMCIWO+PFCJPKCPOGTCMVCTKCP,CYC
5WODGT JVVR YYY UOROWJEVEQKF ȱ,CYCDNCJRGTVCP[CCPRGTVCP[CCPDGTKMWV&KUMWUKMCPFGPICPVGOCPUGDCPIMWOWC #RCLWFWNRWKUKFKCVCU!D #RCCMVKXKVCU[CPIVGTEGTOKPFCNCORWKUKFKCVCU!E $CICKOCPCMGKPFCJCPOGTCMOGPWTWVRWKUKFKCVCU!F /GPICRCRGPQPVQPVGTJKRPQVKU!G #RC[CPIMCOWDC[CPIMCPUCCVOGODCECRWKUKFKCVCU!H $CICKOCPCUWCUCPCRWKUKFKCVCU!I 6WNKUFGPICPNGPIMCRKUKRWKUK/GTCMFK#VCU2CPIIWPIFKCVCUJ $CICKOCPCRGTCUCCPOWUCCVOGODCECRWKUKFKCVCU!#/GOCJCOK2GODCECCP2WKUK/GOCJCOK+UK2WKUK
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D1765CVWRWKUKFGPICPRWKUKNCKPDGTDGFCFCNCOJCNECTCOGODCEC5GOWCVGTICPVWPIRCFCKUKFCPUWCUCPCRWKUK-COWUWFCJOGPIGVCJWKKUKFCPUWCUCPCRWKUK/GTCMFK#VCU2CPIIWPI,CYCDNCJRGTVCP[CCPRGTVCP[CCPDGTKMWV&KUMWUKMCPFGPICPVGOCPUGDCPIMWOWC $CICKOCPCUGJCTWUP[COKOKMOWMCMKVCUCCVOGODCECRWKUK/GTCMFK#VCU2CPIIWPI!D $CICKOCPCUGJCTWUP[CKTCOC[CPIMKVCIWPCMCPUCCVOGODCECRWKUK/GTCMFK#VCU2CPIIWPI!E $WCVNCJTGPECPCKTCOCWPVWMOGODCECRWKUK/GTCMFK#VCU2CPIIWPI
DGTKVCPFCFKCVCUNCTKMRWKUKF $CICKOCPC UGJCTWUP[C IGTCMCP VWDWJ MKVC UCCV OGODCEC RWKUK/GTCM FK #VCU2CPIIWPI!#ICT FCRCV OGPCPIICRK ECTC VGOCP OGODCEC RWKUK FGPICP VGRCV MCOW RGTNWDCP[CMDGTNCVKJOGOCJCOKKUKRWKUK2GOCJCOCPVGTJCFCRKUKRWKUKUCPICVRGPVKPI,KMCMCOWOGOCJCOKKUKOCMCMCOWCMCPOGPGOWMCPUWCUCPCKTCOCFCPIGTCMVWDWJ[CPI UGJCTWUP[C FKVCORKNMCP UCCV OGODCEC &GPICP FGOKMKCP MCOW CMCP FCRCVOGPCPIICRKECTCOGODCECRWKUKVGOCPFGPICPDCKM$CJMCPFCRCVOGODCPVWVGOCPOGORGTDCKMKMGUCNCJCPFCNCOOGODCECMCPRWKUK2CJCOKRWKUKDGTKMWV0GIGTKMW&CJWNWFCP-KPK1NGJ +FC5CPVTKYCVK0GIGTKMWFCJWNW5GRGTVKPGIGTKHCPVCUK'NQMCNCOP[CDCICKNWMKUCPVKICFKOGPUK7FCTC[CPIUGLWMVCPRCRQNWUK*CFKTMCPJCUTCVVWMDGTFQOKUKNK5GOGPVCTCRGPFWFWMPGIGTKMW/GOKNKMKOCTVCDCVFCPTGRWVCUK$CP[CMPGICTCOGODGTKCRTGUKCUK9CNCWDWMCPMCTGPCVGMPQNQIKFCPKPVGNKIGPUK5GDCDDWFC[C[CPIMJCUFCPPCVWTCN/CU[CTCMCV[CPITGNKIKFCPDGTOQTCN5GTVCIGPGTCUK[CPIDGTRTKPUKRFCPDGTOGPVCN0COWPMKPK0GIGTKMWUGRGTVKPGIGTKOGOGFK5KCRCRWP=?
5WODGT JVVR FCWTCJMGDWFC[CCPYQTFRTGUUEQOVCIRWKUK %CTC/GODCEC2WKUK$GTNCVKJ5GPFKTK
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D177,CYCDNCJRGTVCP[CCPRGTVCP[CCPDGTKMWVC #RCLWFWNRWKUKFKCVCU!D #RCKUKRWKUKFKCVCU!E $CICKOCPCUWCUCPCRWKUKFKCVCU!F $CICKOCPCUGJCTWUP[COKOKMOWMCMKVCUCCVOGODCECRWKUKFKCVCU!G $CICKOCPCUGJCTWUP[CKTCOC[CPIMKVCIWPCMCPUCCVOGODCECRWKUKFKCVCU!H $WCVNCJTGPECPCKTCOCWPVWMOGODCECRWKUKFKCVCU
DGTKVCPFCFKCVCUNCTKMRWKUKI $CICKOCPCUGJCTWUP[CIGTCMCPVWDWJMKVCUCCVOGODCECRWKUKFKCVCU!$GTMGNQORQMNCJFGPICPVGOCPOW.CMWMCPMGIKCVCPOGODCECRWKUK5CVWVGOCPOGODCECRWKUKVGOCPNCKPOGPCPIICRKECTCOGODCECRWKUKVGOCPVGTUGDWV2KNKJNCJRWKUK/GTCMFK#VCU2CPIIWPICVCW0GIGTKMW&CJWNWFCP-KPK6WNKUVCPIICRCPOWFCNCOVCDGN DGTKMWV 6WNKU LWIC VCPIICRCP NKUCPOW 2KNKJNCJ UCVW VGOCP WPVWM OGYCMKNKMGNQORQMFCNCONQODCOGODCECRWKUKFKMGNCUOW+TCOC8QNWOG/KOKM-KPGUKM0COC# $ % # $ % # $ % # $ %6QVCN5MQT,CPWC Ũ Ũ Ũ Ũ MGVGTCPICP # DCKMUGMCNK UMQTMGVGTCPICPVQVCNUMQT Ō EWMWR$ DCKMUMQTŌ DCKM% EWMWRUMQTŌ DCKMUGMCNK+PKNCJVCPIICRCPNKUCPMW2WKUK/GTCM FK #VCU 2CPIIWPI DGTKUK VGPVCPI MGKPFCJCP OGTCM [CPI FKVCORKNMCPNGYCVIGTCMVCTK$WTWPIOGTCMCFCNCJDWTWPI[CPIUCPICVKPFCJ&KCOGOKNKMKGMQT[CPI DKNC FKMGODCPIMCP CMCP OGP[GTWRCK MKRCU -GKPFCJCP OGTCM FKVGTLGOCJMCPFCNCOVCTKCP2GPCTKVCTKCP/GTCMOGNGPIICMNGPIIQMKPFCJFCPOGORGUQPC2GUQPCRGPCTKOKTKRFGPICPRGUQPCOGTCM$KNCQTCPIOGNKJCVVCTKCP/GTCM CMCP VCMLWDUGVCMLWDMGVKMCOGNKJCVDWTWPIOGTCM,CPWCUWFCJDCKMFCNCOOGODGTKMCPKPVQPCUKFCPRGPLGFCCP&GPICPFGOKMKCPKTCOC[CPIFKUCLKMCP,CPWCVGRCV0COWPUC[CPIUWCTC,CPWCOCUKJMWTCPIMGTCU,KMCXQNWOGNGDKJFKMGTCUMCPOCMCRGPFGPICTCMCPNGDKJVGTVCTKM/KOKMOWMC,CPWCLWICDGNWOOGPWPLWMMCPKUKRWKUK5WCUCPCRWKUKFKCVCUCFCNCJRGPWJ MGMCIWOCP 5GJCTWUP[C ,CPWC DGTOKOKM OWMC TKCPI FCP VGTRCMW MCIWODWMCPUWCUCPCDGTUGFKJ,CPWCFCRCVNGDKJDCP[CMDGTNCVKJNCIKVGTWVCOCFCNCOJCNOKOKMOWMC)GTCMCPVWDWJ[CPI,CPWCMGNWCTMCPEWMWRDCKM%QPVQJP[CUCCVOGODCECMCNKOCV/GNGPIICPIMGMKTKMCPCPFKCOGNCMWMCPNGPIICPICPFGPICPEWMWRKPFCJ)GTCMCPP[CUGCMCPOGPIKMWVKVCTKCPOGTCMFKCVCURCPIIWPI$GTNCVKJ/GPCPIICRKFCNCO-GNQORQM
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D178-CNKCPUWFCJOGOKNKJUCVWVGOCPFGPICPRGODCECCPRWKUKVGTDCKMFCNCOMGNQORQM9CMKNYCMKNFCTKMGNQORQMMCNKCPCMCPOGPIKMWVKNQODCOGODCECRWKUKFKMGNCUOW .CMWMCPUGDWCJRGTNQODCCPOGODCECRWKUK 5GKUKMGNCUFCPIWTWOGPLCFKLWTKCVCWVKORGPKNCK 6WNKUVCPIICRCPOWFCNCOVCDGNDGTKMWV6WNKUFKDWMWVWICUOW+TCOC8QNWOG/KOKM-KPGUKM0COC# $ % # $ % # $ % # $ %6QVCN5MQT/CTKC Ũ Ũ Ũ Ũ MGVGTCPICP # DCKMUGMCNKUMQTMGVGTCPICPVQVCNUMQT Ō EWMWR$ DCKMUMQTŌ DCKM% EWMWRUMQTŌ DCKMUGMCNK 6WNKURWNCVCPIICRCPNKUCPOW 2KNKJNCJVKICRGODCECRWKUKVGTDCKM $GTKNCJRGPIJCTICCPUGFGTJCPCMGRCFCOGTGMC$CICKOCPCMGIKCVCPOGPCPIICRKECTCOGODCECRWKUKVGOCP!6GPVWOGPICU[KMMCP-GIKCVCP UGNCPLWVP[C CFCNCJ OGODCEC EGTRGP 5GVGNCJ OGODCEC MCOW FKOKPVCOGPLGNCUMCPNCVCTEGTRGP[CPIMCOWDCECFGPICPTGCNKVCUUQUKCN[CPICFCFKUGMKVCTOW%GTKVCHKMUKFKCPIMCVFCTKTGCNKVCUUQUKCN#TVKP[CEGTKVCRGPFGMOGTWRCMCPOKPKCVWTMGJKFWRCP&KFCNCOEGTKVCCFCVQMQJVQMQJ[CPIOGPICNCOKUWCVWRGTKUVKYC&CNCOMGJKFWRCPP[CVCVQMQJVQMQJKVWCFCNCJOCPWUKC&CNCOMGJKFWRCPP[CVCRGTKUVKYC[CPIFKCNCOKCFCNCJOCUCNCJOCUCNCJMGUGJCTKCPFCNCOMGJKFWRCP5GDWCJRGTKUVKYCVGPVWUCLCVGTLCFKFKUWCVWVGORCVFKUWCVWYCMVWFCPFCNCOUWCUCPCVGTVGPVW.CVCTFCNCOEGTKVCCFCDGDGTCRC[CKVWNCVCTVGORCVMGLCFKCPNCVCTYCMVWFCPNCVCTUQUKCNDWFC[COCU[CTCMCVVGORCVMKUCJVGTLCFK.CVCTVGORCVOGPWPLWMRCFCRGPIGTVKCPVGORCVFKOCPCEGTKVC[CPIFKMKUCJMCPKVWVGTLCFK/KUCNP[CTWOCJFKJCNCOCPUGMQNCJUVCUKWPRGTQPDCPFCTCLCNCPTC[CFCPNCKPNCKP.CVCTYCMVWFKRCJCOKUGDCICKMCRCPRGTKUVKYC[CPIFKMKUCJMCPFCNCOEGTKVCHKMUKDGTNCPIUWPI.CVCTUQUKCNDWFC[CFCRCVFKRCJCOKUGDCICKMGCFCCPMGJKFWRCPUQUKCNDWFC[COCU[CTCMCV[CPIFKCPIMCVFCNCOEGTKVCKVW.CVCTFCRCVDGTRGPICTWJVGTJCFCRCNWTEGTKVCFCPVQMQJFCRCVLWICVKFCM.CVCT FCNCO EGTKVC VGTMCFCPI CFC MGOKTKRCP FGPICP MGJKFWRCP P[CVC
TGCNKVCUUQUKCN DCKMVGORCVYCMVWCVCWRWPUQUKCNDWFC[C/KUCNP[CFCNCOEGTKVCHKMUKCFCUGDWCJMGLCFKCPVGPVCPIRGTDGFCCPRGPFCRCVCPVCTCUCVWUKUYCFGPICPUKUYCNCKPFKMGNCU&CNCOMGJKFWRCPP[CVCJCNKPKLWICUGTKPIMCNKCPLWORCK2GTDGFCCPRGPFCRCVCPVCTUKUYCVGTMCFCPIVGTLCFKFKMGNCU*CNKPKNCJ[CPICMCPMCNKCPECTKFCPLGNCUMCP/GPCPIICRK%CTC2GODCECCP2WKUK6GOCPB./GPLGNCUMCP.CVCT5WCVW%GTRGPFGPICP4GCNKVCU5QUKCN
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D179$GTICDWPINCJFGPICPQTCPIVGOCPOW$CECNCJRGVKMCPEGTKVCRGPFGMDGTKMWV2CJCOKKUKP[C6GOWMCPRGTKUVKYC[CPIVGTLCFK-CFQ+UVKOGYC$W -WUVK[CJ DGTVGMCF DWNCV OGPIJCFKTKTGUGRUKRGTPKMCJCPRWVTC2CM*CTIK6KFCMDKUCVKFCM #RC RWP JCODCVCPP[C $GTCRC RWPDKC[CP[C+PKUWFCJLCFKPKCVCPP[CUGLCMNCOC$CJYCUWCVWUCCVPCPVKMCNCW2CM)KOCPVWCVCWPIWPFWJOCPVW$W-WUVTK[CJCMCPFCVCPIWPVWMOGPIWECRMCPUGNCOCV/GP[CVCMCP MGIGODKTCCP /GPWPLWMMCP DCJYC $W-WU VGVCR OGPIJQVOCVK 2CM )K DKCT RWP\COCPUWFCJDGTWDCJő2CM*CTIKCFCNCJCVCUCPUC[C[CPIUC[CJQTOCVKŒDGIKVW$W-WUUGTKPIDGTEGTKVCRCFCRCTC VGVCPIICP[C ő$GNKCW CFCNCJ UGQTCPIRGLWCPIUGLCVK6GTOCUWMFKCPVCTC[CPIDGTLWCPIOGPFKTKMCPPGIGTKKPK9CNCWRWPUC[CEWOC DGMGTLC FK FCRWT WOWO VGVCRK UC[COGTCUCDCJCIKCFCPDGTDCPIICDKUCKMWVDGTLWCPIDGTUCOC2CM)KŒ0COWP DGIKVWNCJ ŌOGPWTWV $W -WUōUGVGNCJKDWMQVCMGODCNKMG,CMCTVCMGCFCCPDCP[CM DGTWDCJ 2CM *CTIK FKVWICUMCP FKRWUCV FCP $W -WU JCP[C UGUGMCNK UCLC OGPFGPICTMCDCTVGPVCPIDGNKCW9CMVWVGTWUDGTNCNWVCPRCCFCMQOWPKMCUK-GMCECWCPOGPLGNCPIFCPUGUWFCJ)GUVCRWUGTCUCOCMKPOGTGPIICPIMCPLCTCM-CNCUCP,CMCTVC.CNWVWODCPIP[CTG\KO1TNCFCPDCPIMKVP[C1TFG$CTWOGPIWMWJMCP RGTCP 2CM )K FK NKPIMWPICPRGOGTKPVCJCP RWUCV &CP KPK DGTCTVK OCMKPVGTVWVWRP[C MGOWPIMKPCP MQOWPKMCUK NCPIUWPICPVCTC$W-WUFGPICP2CM)K6GVCRKDWMCPDGTCTVK$W-WUOGTCUCLCWJFGPICP2CM)K5GDCDŌFCNCOKUVKNCJ$W-WUōőMGUCOCCPEKVCEKVCOGTWRCMCPRGPIKMCVJWDWPICP[CPIVCMVGTRWVWUMCPŒő5QCNEKVCEKVCFWNWMCOKUGTKPIOGPIQDTQNMCPP[CDGTUCOCRCTCIGTKN[CYCPNCKPŒFGOKMKCPMGPCPI$W-WUő&CPRCFCMGUGORCVCPUGRGTVK KVW RCFC UCCV QTCPIQTCPI NCKP OGOKOPRKMCPDGVCRCKPFCJP[CMCNCWMGOGPCPICPVGTECRCK2CM)KUGTKPIOGPGMCPMCJDCJYC[CPIVCMMCNCJRGPVKPIFCTKRGTLWCPICPOGPGPVCPIMGODCNKP[C$GNCPFC CFCNCJ RGTLWCPICP OGNCYCPMGOKUMKPCPFCPMGDQFQJCPŒ#MCPVGVCRKDCICKOCPCRWPOGUMK$W-WUVGVCROGTCUCUGNCNWFGMCVFGPICP2CM)KVGTP[CVCUGVGNCJVKICRWNWJVCJWPNGDKJVCMDGTLWORCVKODWNLWICNCJ MGTKPFWCP WPVWM DGTPQUVCNIKCFCPDGTVCVCR OWMC UGECTC NCPIUWPIFGPICP DGNKCW +VWNCJ OCMC MGVKMC KCOGPFGPICTMCDCTDCJYC2CM)KCMCPOGPKMCJMCPCPCMP[C$W-WUOGTCUCKPKNCJ MGUGORCVCP [CPI UCPICV VGRCVWPVWMDGTLWORC.GYCV VGPICJ JCTK UGNGUCK OCMCPUKCPI $W -WU UWFCJ VCM DGVCJ NCIKVKPIICN FK TWOCJ 6CU -WNKV DGTKUKRCMCKCP [CPI UKCR UGLCM MGOCTKP FKCODKNP[C,WICUGDWCJVCURNCUVKMDGUCTDGTKUK UGICNC OCECP QNGJQNGJ WPVWMRCTC EWEW FK ,CMCTVC /GTCUC DGTGUFGPICPUGICNCVGVCMDGPIGMKPK$W-WURWPOGP[WTWJRGODCPVWRGTGORWCPP[COGOCPIIKNMCPFQMCTWPVWMOGODCYCP[CMGUVCUKWPMGTGVC$GNWOCFCRWMWNVKIC$W-WUUWFCJFWFWMFKRGTQPUVCUKWPRCFCJCNMGTGVCGMQPQOKLWTWUCP,CMCTVCDCTWDGTCPIMCVRWMWNGPCOUQTGPCPVK-GVGTIGUCIGUCCPP[COGPKPIICNMCPTWOCJCMJKTP[C OCNCJ OGODWCVP[C DGTVCODCJIGNKUCJ 4CUCP[C KPIKP UGEGRCVP[C KCUCORCK FK ,CMCTVC FCP DGTUCNCOUCNCOCP FGPICP 2CM )K $GTDKECPIDKPECPI VGPVCPI OCUC NCNW 6GPVCPIMGPCPICPMGPCPICP OCPKU FK FCRWTWOWO 6GPVCPI PCUK [CPI VGTRCMUCFKJKFCPIMCPUGVGPICJOCVCPIVGPVCPIMWTKT0ICVKOKP[CPIRKPVCTOGP[COCT/GODCEC%GTRGP
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D180VGPVCPI 0[CK -GOWPKPI RGPIJWPK VCPIUKOKORKOKORK RCTC DWLCPICP #J DGIKVWDCP[CMP[C EGTKVCEGTKVC NWEW [CPI TCUCP[CVCMMCP VGTNWRCMCP DKCT RWP VGTNKDCU QNGJDGTRWVCTP[CTQFC\COCP2GNWKVMGTGVCCRKOGPICIGVMCP$W-WU+CNCPIUWPIDGTFKTKFCPVGTIQRQJIQRQJPCKMMGCVCU IGTDQPI ő0CPVK UCLC $W $CTW OCWFKNCPIUKTŒ6GTVCRK$W-WUUWFCJVGNCPLWTDGTFKTKFKDQTFGUő2QMQMP[CUCORCK,CMCTVCŒő0QOQT VGORCV FWFWMP[C DGNWO FKCVWT$WŒő2QMQMP[CRWP[CMCTEKUŒ&CPOGOCPIUGVGNCJOGNCNWKMGIGNKUCJCP[CPICOCVRCPLCPICMJKTP[C$W-WUUCORCKLWICFK,CMCTVC9CYWMCPCMRGTGORWCPP[CMGIGVUGVGPICJOCVKOGNKJCVRCIKRCIKKDWP[COWPEWNFKOWMCTWOCJP[CUGVGNCJVWTWPFCTKVCMUKUGPFKTKCPő+DWKPKPGMCV-GPCRCVKFCMMCUKJMCDCTFWNW!Œő&K VGNGITCO ŎMCP UC[C DKNCPI OCWFCVCPI!Œő6GVCRK VCPIICN RCUVKP[C KDW VKFCM OGP[GDWVŒő;CPIRGPVKPIUWFCJUCORCKUKPKŒő$WMCPDGIKVW$W-CNCWMKVCVCJWRGTUKUŎMCPDKUCLGORWV+DWFKUVCUKWPŒő5C[C VKFCM OCW OGTGRQVMCP .CIK RWNCUC[C UWFCJ MGDWTW VCMWV DCMCN MGVKPIICNCPTGUGRUKOCPVWP[C2CM)K5CNCJOWLWICVCPIICRRGTUKUP[CVKFCMMCOWUGDWVFKUWTCVŒő;C 6WJCP +DW OCW FCVCPI MG TGUGRUKKVW!!!Œő-COWUGPFKTK[CPIDGTEGTKVC2CM)KOCWOCPVWŒő-GPCRC +DW VKFCM OGPICVCMCPP[C FKUWTCV!Œő#RCCRCMQMOGUVKNCRQTCPŒő$WMCP DGIKVW $WŒ 9CYWM UGFKMKV TCIWOGNCPLWVMCPWECRCPP[Cő+DWMCPVKFCMFKWPFCPI!Œő.JQMCNCWVKFCMRCMCKWPFCPICPCRC[CNCNWFKVQNCM!Œő;CVKFCM6CRKUKCRCVCJWPCPVKCFCRGODCIKCPVGORCVOCPCCFC8+2OCPC[CPIDKUCŒő#J MC[CM PQPVQP YC[CPI QTCPI UCLCRCMCKXKRXKRCPUGICNCŒő6GVCRK[CPILGNCUUC[CUGPFKTKLWICVKFCMVCJW TGUGRUKP[C KVW RGTUKUKP[C FKCFCMCP FKOCPCJCTKCRCLCODGTCRC5C[CVCJWTGPECPC RGTMCYKPCP KVW EWOC FGPICTFCTK /CU 6QVQMM UCLC $W /CU 6QVQMLWIC %WOC FGPICT QOQPICP MKTKMCPCPŒő5WCOKOWKVWŎMCPUGMCPVQTUCOC2CM&K/CUCŏVKFCMFKWPFCPI!Œő$WMCP UCVW MCPVQT $W 5CVWFGRCTVGOGP.CIKRWNC/CU6QVQMKVWMCT[CYCP DKUCC LCWWJ FK DCYCJ 2CM)K+VWRWPDWMCPDCYCJCPNCPIUWPI,CFK[CPIICMDCMCNVCJWOGPCJWUQCNDGIKPKCP #RCNCIK MGEKRTCVCPWPFCPICPŒő-CPDKUCVCP[C!Œ9CYWMOGPIJGODWUMCPPCRCUP[CCICMMGTCUő+PICV 9WMŒ DW -WU DKECTCFGPICP PCFC FCNCO ő#MW LCWJLCWJFCVCPI MG ,CMCTVC KPK [CPI RGPVKPICFCNCJFCVCPIRCFCTGUGRUKRGTPKMCJCPRWVTC2CM*CTIK.CKPVKFCMŒ/GPECTK KPHQTOCUK VGPVCPI VGORCVFCP YCMVW RGTP[GNGPIICTCCP TGUGRUKVGTUGDWV VGTP[CVC UCOCUGMCNK DWMCPRGMGTLCCPUWNKVDCIKUWCOK9CYWM2CM*CTIK CFCNCJ UGQTCPI RGLCDCV GUGNQPUCVW RCFC RQU [CPI UCPICV RGPVKPI5GFGOKMKCPRGPVKPILCDCVCPKVWJKPIICKDCTCVMCVCDGNKCWVGTMGPCIGLCNCHNWUCLCŌDCTW IGLCNCP[C UCLCōTCUCTCUCP[CUGNWTWJFGRCTVGOGPDCMCNVCJW+VWNCJOCMCFGPICPICORCPIUWCOK9CYWMDKUC OGORGTQNGJ MGVGTCPICP NGPIMCRVGTOCUWMEQRKWPFCPICPTGUGRUKRGTPKMCJCPVGTUGDWVő#ECTCP[CDGUQMLCOVWLWJOCNCOFK2WTK#IWPI*QVGN5CJKF,C[CŒő#UVCIJHKTWNNCJ&KJQVGN!Œő;C$WŒő$WMCPFKIGFWPI!Œő&K JQVGN KVW CFC HCUKNKVCU TWCPITGUGRUK$WŒő1QQŒő$CTCPIMCNK NJQ 5QCNP[C UC[CUGPFKTKDGNWORGTPCJOCUWMŒő6GVCRK0CM6QVQMVCJWJQVGNKVWFKOCPC!Œő6CJW$WŒ6GPICJOCNCOIKNKTCP9CYWM[CPIVCM DKUC VKFWT &CNCO FKTKP[C DGT
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D181MGECOWMDGTDCICKRGTCUCCP[CPIVKFCMMGTWCP+PIKPUGMCNKKCOGNCTCPIKDWP[CFCVCPIVGVCRKUWPIIWJ VKFCM CFC CNCUCP WPVWM KVW 6CMOWPIMKPKCOGPICVCMCPő-GPCRCJCTWUOGPFCVCPIK RGUVCP[C QTCPI [CPI DKUC LCFK VGNCJOGNWRCMCP MKVCŒ CVCW ő/GTGMC VQJ VKFCMOGPIJCTCRMCPMGFCVCPICPMKVCŒCVCWCNCUCPCNCUCP NCKP [CPI UCNCJUCNCJ LWUVTW CMCPDGTDCNKM OGNKRCVMCP UGOCPICV KDWP[C WPVWMFCVCPIJCP[CFGOKOGODWMVKMCPő2GPFCRCVMCOWKVWUCNCJ9WMŒ&K UKUK NCKP 9CYWM UGPFKTK LWIC OGTCUCUCPICV DGTFQUC MGPCRC FCNCO FKTKP[C DKUCVKODWN TCUC OCNW RCFC KDWP[C UGPFKTK ;CFCTKOCPC OWPEWNP[C RGTCUCCP LCJCV KVW!2CFCJCNUGUWPIIWJP[CKCUCPICVOGPIJQTOCVKKDWP[C 5CPICV OGPIJQTOCVK MGUGFGTJCPCCPP[C+FGCNKUOGP[C5KMCROQTCNP[C-GPCRCTCUCJQTOCVP[CRCFCPKNCKPKNCKKVWDGIKVWICORCPIIGPVCT JCP[C MCTGPC KDWP[C CMCPJCFKT FKUGDWCJRGUVCFKJQVGNDGTDKPVCPINKOC!9CYWM DCPIMKV FCTK RGODCTKPICPP[CRGNCPOCUWMMGMCOCTKDWP[C-QUQPI2CPFCPICP 9CYWM NCNW VGTVWORW RCFC VCUMWNKVKDWP[CFKRGODCTKPICP6CUKVWFKDWMCP[C-CKPMGDC[CFKFCNCOP[CKCMGPCNDGVWNUGDCICKRCMCKCPKDWP[CNKOCCVCWGPCOVCJWP[CPINCNW9CYWMKPICVMGVKMCKCRGTPCJKPIKPOGODGNKMCPRCMCKCP[CPIUGFKMKVNGDKJDCIWUKDWP[COGPQNCMFGPICPCNCUCP[CPIVCMLGNCU,WICUGNQRJKVCOKVW[CPIDCJMCPUQNP[CUWFCJFKVCODCNGPVCJWPVWMMGDGTCRCMCNKP[C/GPFCFCMVGTFGPICTRCPEKLCVWJ9CYWMDGTIGICT MG FCRWT 2GTCUCCP 9CYWM OCMKPDGTIQNCM OGNKJCV KDWP[C UKDWMOGOCUCM &K OGLC VGTNGVCM PCORCPCP[COCP DCODW [CPI UWFCJ FKNCRKUKMCKP RWVKJ DGTJKCU DQTFKTCP $CMWNDCMWN MGEKN FKVGORCVMCP FK CVCUP[CUGECTCTCRK&KCVCUMQORQT [CPI OGP[CNC VGTNGVCMFCPFCPI[CPIOGPIGRWNMCPWCRVGDCNő/CUCMCRC$W!Œő6KYWNŒő6KYWNICRNGM!$WCVCRC!ő$GTJCTKJCTK UC[C OGPECTK MCFQ[CPIVGRCVWPVWMRWVTCP[C2CM)K5GUWCVW [CPI MJWUWU [CPI KUVKOGYCFCP VGTRGPVKPI [CPI DGTOCMPC $CTWMGOCTKP UC[C OGPGOWMCP RKNKJCPVGRCV-GPCRCDWMCPOCMCPCP\COCPRGTLWCPICP!/GNKJCVMCFQ[CPIKUKP[CNCKP FCTK [CPI NCKP KPK PCPVK VGPVWNCJRWVTC 2CM )K CMCP DGTVCP[C RCFCDCRCMP[C2CM)KRCUVKCMCPVGTMGUCPUGMCNKFCPOGPGTCPIMCPRCPLCPINGDCTOCMPCOCMCPCP KPKFCNCO OCUC RGTLWCPICP 2CNKPI VKFCM FGPICP DGIKVWRWVTC2CM)KUGECTCP[CVCDKUCOGNKJCVICODCTCP MGP[CVCCP OCUC NCNW [CPIFKLCNCPK QNGJ C[CJP[C #J -CFQ KPKPCPVKP[CVGPVWCMCPOGPLCFK[CPIRCNKPI RGPVKPI FK CPVCTC MCFQMCFQNCKP+UVKOGYCUGMCNKIWUDGTOCMPCŒ
,WLWT2TCPCPVQ%GTKVC2KNKJCP-QORCU $CICKOCPCMGIKCVCPOGODCECEGTRGP-CFQ+UVKOGYC!#RCMCJCFCMGUWNKVCP!-GIKCVCPUGNCPLWVP[C CFCNCJ OGPICPCNKUKU NCVCT FCNCO EGTRGP-CFQ +UVKOGYC -COW UWFCJOGODCECRGVKMCPEGTRGP-CFQ+UVKOGYCFKOCPCRGTKUVKYCFCNCOEGTRGPVGTLCFK!-CRCPRGTKUVKYCKVWVGTLCFK!#RCNCVCTUQUKCNDWFC[COCU[CTCMCVFCNCOEGTKVC-CFQ+UVKOGYC!$CICKOCPCECTCOGPGPVWMCPNCVCT!2GTJCVKMCPRGVKMCPDGTKMWV.GYCVVGPICJJCTKUGNGUCKOCMCPUKCPI$W-WUUWFCJVCMDGVCJNCIKVKPIICNFKTWOCJ6CU-WNKVDGTKUKRCMCKCP[CPIUKCRUGLCMMGOCTKPFKCODKNP[C,WICUGDWCJVCURNCUVKMDGUCTDGTKUKUGICNCOCECPQNGJQNGJWPVWMRCTCEWEWFK,CMCTVC/GTCUCDGTGUFGPICPUGICNCVGVCMDGPIGMKPK$W-WURWPOGP[WTWJRGODCPVWRGTGORWCPP[COGOCPIIKNMCPFQMCTWPVWMOGODCYCP[CMGUVCUKWPMGTGVC/GPICPCNKUKU.CVCT%GTRGP
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D1827PVWMOGPIGVCJWKNCVCTFCNCORGVKMCPFKCVCUMCOWRGTNWOGPIGVCJWKDGDGTCRCJCN2GTJCVKMCPDGDGTCRCRGTVCP[CCPDGUGTVCLCYCDCPDGTKMWV5KCRCVQMQJFCNCORGVKMCPFKCVCU!6QMQJFCNCORGVKMCPEGTRGPFKCVCUCFCNCJ$W-WU#RCRGTKUVKYC[CPIFKCNCOK$W-WU!2GTKUVKYC[CPIFKCNCOKCFCNCJ$W-WUJGPFCMRGTIKMG,CMCTVC-CRCP$W-WUJGPFCMRGTIKMG,CMCTVC!.GYCVVGPICJJCTKUGNGUCKOCMCPUKCPI
JCORKTUQTGJCTK &KOCPCRGTKUVKYCKVWVGTLCFK!&KTWOCJ&GPICPOGPLCYCDDGDGTCRCRGTVCP[CCPFKCVCUOCMCNCVCTEGTKVCCMCPFKVGOWMCP.CVCTVGORCVCFCNCJFKTWOCJ.CVCTYCMVWCFCNCJOGPLGNCPIUQTGJCTK5GFCPIMCPNCVCTUQUKCNDWFC[COCU[CTCMCVVKFCMVCORCMFCNCORGVKMCPFKCVCU$GMGTLCNCJFGPICPMGNQORQMOW6GPVWMCPNCVCTVGORCVNCVCTYCMVWFCPNCVCTUQUKCNDWFC[COCU[CTCMCVRGVKMCPEGTKVC-CFQ+UVKOGYCDGTKMWV$GNWOCFCRWMWNVKIC$W-WUUWFCJFWFWMFKRGTQPUVCUKWPRCFCJCNMGTGVCGMQPQOKLWTWUCP,CMCTVCDCTWDGTCPIMCVRWMWNGPCOUQTGPCPVK.CVCTVGORCV .CVCTYCMVW 2GNWKVMGTGVCCRKOGPICIGVMCP$W-WU+CNCPIUWPIDGTFKTKFCPVGTIQRQJIQRQJPCKMMGCVCUIGTDQPIő0CPVKUCLC$W$CTWOCWFKNCPIUKTŒ6GVCRK$W-WUUWFCJVGNCPLWTDGTFKTKFKDQTFGUő2QMQMP[CUCORCK,CMCTVCŒő0QOQTVGORCVFWFWMP[CDGNWOFKCVWT$WŒő2QMQMP[CRWP[CMCTEKUŒ.CVCTVGORCV &CPOGOCPIUGVGNCJOGNCNWKMGIGNKUCJCP[CPICOCVRCPLCPI CMJKTP[C $W -WUUCORCKLWICFK,CMCTVC9CYWMCPCMRGTGORWCPP[CMCIGVUGVGPICJOCVKOGNKJCVRCIKRCIKKDWP[COWPEWNFKOWMCTWOCJP[CUGVGNCJVWTWPFCTKVCMUKUGPFKTKCPő+DWKPKPGMCV-GPCRCVKFCMMCUKJMCDCTFWNW!Œő&KVGNGITCOŎMCPUC[CDKNCPIOCWFCVCPI!Œő6GVCRKVCPIICNRCUVKP[CKDWVKFCMOGP[GDWVŒő;CPIRGPVKPIUWFCJUCORCKUKPKŒő$WMCPDGIKVW$W-CNCWMKVCVCJWRGTUKUŎMCPDKUCLGORWV+DWFKUVCUKWPŒ.CVCTVGORCV .CVCTYCMVW /GPFCFCMVGTFGPICTRCPEKLCVWJ9CYWMDGTIGICTMGFCRWT2GTCUCCP9CYWMOCMKPDGTIQNCMOGNKJCVKDWP[CUKDWMOGOCUCM&KOGLCVGTNGVCMPCORCPCP[COCPDCODW [CPI UWFCJ FKNCRKUK MCKP RWVKJ DGTJKCU DQTFKTCP $CMWNDCMWN MGEKNFKVGORCVMCPFKCVCUP[CUGECTCTCRK&KCVCUMQORQT[CPIOGP[CNCVGTNGVCMFCPFCPI[CPIOGPIGRWNMCPWCRVGDCNő/CUCMCRC$W!Œő6KYWNŒő6KYWNICRNGM!$WCVCRC!.CVCTVGORCV .CVCTYCMVW
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D183.CVCTUQUKCNDWFC[C ő2CM*CTIKCFCNCJCVCUCPUC[C[CPIUC[CJQTOCVKŒDGIKVW$W-WUUGTKPIDGTEGTKVCRCFCRCTCVGVCPIICP[Cő$GNKCWCFCNCJUGQTCPIRGLWCPIUGLCVK6GTOCUWMFKCPVCTC[CPIDGTLWCPIOGPFKTKMCPPGIGTKKPK9CNCWRWPUC[CEWOCDGMGTLCFKFCRWTWOWOVGVCRKUC[COGTCUCDCJCIKCFCPDGTDCPIICDKUCKMWVDGTLWCPIDGTUCOC2CM)KŒ.CVCTUQUKCNDWFC[C -COWUWFCJOGPGOWMCPDGDGTCRCNCVCTVGORCVFCPYCMVWFCNCOEGTRGP-CFQ+UVKOGYCUKNCMCPNCPLWVMCPUGPFKTKRGPECTKCPNCVCTEGTRGPVGTUGDWV-GIKCVCPUGNCPLWVP[CCFCNCJOGPIJWDWPIMCPNCVCTEGTRGPFGPICPTGCNKVCUUQUKCN6GNCJFKLGNCUMCPFKCYCNMGIKCVCPDCJYCTGCNKVCUUQUKCNCFCNCJMGP[CVCCPJKFWRFKNKPIMWPICPUQUKCN-GP[CVCCPJKFWRFKNKPIMWPICPUQUKCNKVWFCRCVDGTWRCVGORCVUGDGPCTP[COKUCNP[C-QVC5WTCDC[C,CMCTVCCVCW2CFCPI&CRCVDGTWRCYCMVWUGDGPCTP[C[CKVWUQTGJCTKUKCPIJCTKCVCWRCIKJCTK&CPUQUKCNDWFC[COCU[CTCMCVFCRCVDGTWRCCFCVCVCWMGDKCUCCP,CYC5WPFCCVCW/KPCPI&KFCNCOEGTRGPCFCUGDWCJRGTKUVKYC$W-WUVGTDWTWDWTWJGPFCMMG,CMCTVC.CVCTVGORCVRGTKUVKYCKPKCFCNCJFKTWOCJ&CNCOMGJKFWRCPP[CVCCRCMCJMCOWRGTPCJOGPGOWMCPQTCPIVWCOWCVCWMCMCMOWOGPICNCOKUWCVWRGTKUVKYCFKTWOCJ!#RCKVW!#FCMCJMGOKTKRCPVGORCVCVCWYCMVWCPVCTCMGP[CVCCPJKFWROWFGPICPVGORCVFCPYCMVWFCNCOEGTKVC-CFQ+UVKOGYC!&KUMWUKMCPJWDWPICPNCVCTEGTKVC-CFQ+UVKOGYCFGPICPTGCNKVCUUQUKCNFKFCGTCJOWFGPICPOGPIKUKVCDGNDGTKMWV-GTLCMCPFKDWMWVWICUOW2GVKMCP%GTKVC.CVCT4GCNKVCU5QUKCN -GUKORWNCP$GNWOCFCRWMWNVKIC$W-WUUWFCJFWFWMFKRGTQPUVCUKWPRCFCJCNMGTGVCGMQPQOKLWTWUCP,CMCTVCDCTWDGTCPIMCVRWMWNGPCOUQTGPCPVK.CVCTVGORCVCFCNCJRGTQPUVCUKWP&CNCOMGJKFWRCPP[CVCUVCUKWPMGTGVCLWICOGOKNKMKRGTQP#FCMGOKTKRCPCPVCTCNCVCTEGTKVCFGPICPTGCNKVCUUQUKCN2GNWKVMGTGVCCRKOGPICIGVMCP$W-WU+CNCPIUWPIDGTFKTKFCPVGTIQRQJIQRQJPCKMMGCVCUIGTDQPIő0CPVKUCLC$W$CTWOCWFKNCPIUKTŒ6GVCRK$W-WUUWFCJVGNCPLWTDGTFKTKFKDQTFGUő2QMQMP[CUCORCK,CMCTVCŒő0QOQTVGORCVFWFWMP[CDGNWOFKCVWT$WŒő2QMQMP[CRWP[CMCTEKUŒ&CPOGOCPIUGVGNCJOGNCNWKMGIGNKUCJCP[CPICOCVRCPLCPICMJKTP[C$W-WUUCORCKLWICFK,CMCTVC9CYWMCPCMRGTGORWCPP[CMGIGVUGVGPICJOCVKOGNKJCVRCIKRCIKKDWP[COWPEWNFKOWMCTWOCJP[CUGVGNCJVWTWPFCTKVCMUKUGPFKTKCPő+DWKPKPGMCV-GPCRCVKFCMMCUKJMCDCTFWNW!Œ/GPIJWDWPIMCP.CVCT%GTRGPFGPICP4GCNKVCU5QUKCN
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D184ő&KVGNGITCOŎMCPUC[CDKNCPIOCWFCVCPI!Œő6GVCRKVCPIICNRCUVKP[CKDWVKFCMOGP[GDWVŒő;CPIRGPVKPIUWFCJUCORCKUKPKŒő$WMCPDGIKVW$W-CNCWMKVCVCJWRGTUKUŎMCPDKUCLGORWV+DWFKUVCUKWPŒ/GPFCFCMVGTFGPICTRCPEKLCVWJ9CYWMDGTIGICTMGFCRWT2GTCUCCP9CYWMOCMKPDGTIQNCMOGNKJCVKDWP[CUKDWMOGOCUCM&KOGLCVGTNGVCMPCORCPCP[COCPDCODW[CPIUWFCJFKNCRKUKMCKPRWVKJDGTJKCUDQTFKTCP$CMWNDCMWNMGEKNFKVGORCVMCPFKCVCUP[CUGECTCTCRK&KCVCUMQORQT[CPIOGP[CNCVGTNGVCMFCPFCPI[CPIOGPIGRWNMCPWCRVGDCNő/CUCMCRC$W!Œő6KYWNŒő6KYWNICRNGM!$WCVCRC!ő2CM*CTIKCFCNCJCVCUCPUC[C[CPIUC[CJQTOCVKŒDGIKVW$W-WUUGTKPIDGTEGTKVCRCFCRCTCVGVCPIICP[Cő$GNKCWCFCNCJUGQTCPIRGLWCPIUGLCVK6GTOCUWMFKCPVCTC[CPIDGTLWCPIOGPFKTKMCPPGIGTKKPK9CNCWRWPUC[CEWOCDGMGTLCFKFCRWTWOWOVGVCRKUC[COGTCUCDCJCIKCFCPDGTDCPIICDKUCKMWVDGTLWCPIDGTUCOC2CM)KŒ2TGUGPVCUKMCPNCJJCUKNFKUMWUKMCNKCP5CNKPINCJOGODGTKVCPIICRCPVGTJCFCRJCUKNFKUMWUKOCUKPIOCUKPIMGNQORQM6WNKUVCPIICRCPFCNCOVCDGNDGTKMWV6WNKUFCNCODWMWVWICUOW0COC-GNQORQM /GNCVK.CVCT6GORCV.CVCT9CMVW.CVCT5QUKCN$WFC[C2GTKUVKYC6GRCV -WTCPI6GRCV6GRCV -WTCPI6GRCV6GRCV -WTCPI6GRCV-GVGTCPICPŨŨ-GNQORQM/GNCVKOGP[GDWVMCPNCVCTVGORCVFCPNCVCTYCMVWFGPICPVGRCV5GFCPIMCPNCVCTUQUKCNDWFC[COGOCPIVKFCMCFCFCNCORGTKUVKYCPQOQT
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D185$CICKOCPC NCVKJCPOW! /GPIJWDWPIMCP NCVCT EGTRGP FGPICP TGCNKVCU UQUKCN VKFCMUWNKV DWMCP! %GTRGP-CFQ +UVKOGYCFKCVCUOCUKJCFCNCPLWVCPP[C$GTKMWVCFCNCJMGNCPLWVCPFCTKEGTRGP-CFQ+UVKOGYC$CECNCJFGPICPUCMUCOC2GPLCICCPMGVCVOGYCTPCKTWCPITGUGRUKJQVGN5CJKF,C[C&KJCNCOCPDGTVGDCTCPRGVWICUUGEWTKV[NGPIMCROGPIGPCMCPUGVGNCPLCU JKVCO FCPJCPF[VCNM[ FK VCPICP 2KPVWOCUWMJCP[CUGRCTWJVGTDWMCMWTCPINGDKJ%WOCUGOGVGTFKNGPIMCRKFGPICPDKPIMCKFGVGMVQTDGTCNCTO$W-WUOGNKJCVUGOWCKVWFGPICPRCPFCPICPMCIWO6CPICPP[COGOGICPIGTCVMQVCMMCFQVGTDWPIMWUMGTVCUEQMNCV[CPIVGNCJFKRGTUKCRMCPP[CDGIKVWNCOC2CUCPICPRCUCPICP VCOW DGTIKNKTCPOCUWM MG TWCPI TGUGRUK /CUKPIOCUKPIOGODCYC CORNQR WPFCPICP DGTWMWTCPFWCRWNWJMCNKFWCRWNWJNKOCUGPVKFGPICPRGTOWMCCPP[C DGTGNKGH WMKTCP YCTPC MGGOCUCP &GPICP NCPIMCJ [CPI FKICICJICICJMCP 6QMQM FCP 9CYWM OGPIKMWVKCTWU RCTC VCOW KPK OGPICYCN $W -WUOCUWMNGDKJFWNWNGYCVRKPVWFGVGMVQTő5GNCOCVOCNCO$WŒő5GNCOCVOCNCOUGNCOCVOCNCOŒ$W-WUOGP[GTCJMCPMCFQP[CRCFCRGVWICU[CPIECPVKMECPVKMKVWő6QNQPIUKORCPDCKMDCKMMCFQUC[CKPK0CM /GPCTWJP[C LCPICP UCORCK VGTDCNKMPCPVKVWORCJUGOWC+UKP[COCMCPCPKUVKOGYCŒő6GTKOC MCUKJ $W 5KNCMCP VGTWU MGFCNCO6GVCRKOQJQPLCPICPOGPFCJWNWKMGRGNCOKPCP UGDGNWO TQODQPICP RTGUKFGPFCVCPIŒő9CFWJ [WPI 2CM RTGUKFGP JCFKTLWIC!Œ$W-WUOCMKPNKPECJUCLCOGOCUWMKTWCPI TGUGRUK &GECMP[C DGTMCNKMCNK VGTFGPICT OGP[GTVCK MGMCIWOCPP[COGNKJCVTWCPICP[CPIVGTCOCVKPFCJDGUCTFCPOGICJKPK&KUCPCUKPKDGTVGDCTCPOGLCRCPLCPIDGTKUKJKFCPICP OCMCPCP FCP OKPWOCPDGTJKCUMCPUWUWPCPNKNKPYCTPCYCTPKFCPWMKTWMKTCPFCTKDCNQMGUTCMUCUC &CP PWP LCWJ FK FCNCOUCPC FK VGORCV [CPI CICMMGTKPIIKCP FK RGNCOKPCP DGTYCTPCMGGOCUCP FWFWMNCJ UGRCUCPIRGPICPVKP FCP RCTC QTCPI VWCOCUKPIOCUKPI 5GRCPLCPI LCNCPOGPWLWMGUCPCVGTIGNCTRGTOCFCPKOGTCJ DGTVCDWT MGODCPI OGNCVK[CPI MCPCPMKTKP[C DGTFKTK DGNCUCPRGOWFCRGOWFKECPVKMRCIGTDCIWUFCP RCIGT C[W DGTUGTCICO UWVGTCMWPKPI DGTJKCUMCP LWPVCKLWPVCKTGPFCOGTCJVWC0COWP $W -WU DGNWO OGTCUCNGIC UGDGNWO DGTVGOW NCPIUWPIFGPICP2CM)K&CPWPVWMKPKOCUKJFKRGTNWMCPUGLWONCJMGUCDCTCPNCIK5GOWCVCOWJCTWUOGPWPIIWUGVGPICJ LCO NGDKJ UCORCK JCFKTP[CTQODQPICP RTGUKFGP $GIKVW TQODQPICP RTGUKFGP FCVCPI DGTUCNCOUCNCOCPDGTHQVQDGTUCOCFCPOGPKPIICNMCP IGFWPI MWTCPI NGDKJFWC TKDW VCOW DGTGDWVCP CPVTGOGPWLWRGNCOKPCP&KWTWVCP[CPIMGUGTKDWUGMKCP$W-WUVGVCRDGTVCJCP WPVWM DGTFKTK VGICT FGPICPRGTCUCCP[CPIMKCPDGTFGDCT5GVGNCJ MWTCPI NGDKJ UGLCO DGTFGUCMFGUCMCP UCORCK LWICNCJ $W-WUFKVGORCVRGNCOKPCP2GTCUCCPP[C DGTDKPCT FCP KC RWP DGTDKUKMFCNCO JCVK OGPIWECRMCP U[WMWT$GTNCVKJ5GPFKTK
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D186RCFC;CPI/CJC-WCUC&GPICPVCPICPIGOGVCT$W-WUOGPIJCVWTMCPUCNCORCFC2CM)Kő#YGVOWFC2CM)K$GPCTDGPCTCYGVOWFC5GNCOCV2CM)KŒő6GTKOCMCUKJVGTKOCMCUKJŒ4WRCP[C $W -WU VKFCM DKUC OGPCJCPFKTK OGPWDTWM VCPICP 2CM &K OGPEKWOVCPICPKVWFCPOGPCPIKUVGTKUCMKUCMő-WUVK[CJ 2CM )K 5C[C -WUVK[CJ &CRWTWOWOŒ2CM)KUGORCVOGPIGTWVMCPMGPKPIP[CVGVCRKMGOWFKCPEGRCVOGPIWCUCKMGCFCCPOGPIGUCPMCPKCUWFCJVGTDKUCOGPIJCFCRKUKVWCUK UGRGTVK KPK ő1QQ [C [C 6GTKOCMCUKJNJQŒő2QU-CNCUCP2CM/CU#TKU/CU&CN0ICVKOKPEGDQN5GMCTCPIRCFCPIWORWNFK5GOCTCPIŒő1QQ[C[CŒő5GOWCFKUCOCVGVCRMQORCM2CM6GVCRK LCPICP VCP[C UQCN 0[CK -GOWPKPINJQŒ KUCM VCPIKU $W -WU DGTDCWT FGPICPVCYCő;C[C[C VGTKOC MCUKJ DCP[CM NJQ6GTKOCMCUKJŒő-CRCP MKVC DKUC DGTDKPECPI NGDKJDCP[CM2CM)K!Œ5GUCCV2CM)KMGJKNCPICPMCVCMCVC$W)KUGFKMKVVGICPI2CTCVCOWOWNCKDGTIWOCOMCTGPCOCEGVP[CCPVTGCPő'OOMCRCPMCRCPUCLC6GTKOCMCUKJCVCUMGFCVCPICPP[CŒő6GTKOC MCUKJ MGODCNK 2CM 5GMCNK NCIKUC[CWECRMCPUGNCOCVŒő;C[C6GTKOCMCUKJŒő9CJKPKRWVTC2CM)K[C!2GTUKU$CRCMYCMVWOWFCFWNWŒ5GNGUCK OGP[CNCOK UGOWCP[C $W-WU CMJKTP[C OGPKPIICNMCPRGNCOKPCP #PVTGCP DGTLCNCP NCIKUGVGNCJ DGDGTCRC UCCV OGPICNCOKMGOCEGVCP5GOWCNGIC6GVCRKVCMCFC[CPIDKUC OGPCPFKPIK MGNGICCP $W -WU4WCPITGUGRUK[CPIOCJCKPFCJFCPNWCU KVW FKTCUCMCPP[C JCPICV OGP[CODWV MGFCVCPICPP[C +C OGPICLCM6QVQMFCP9CYWMOGPLGNCLCJKUGNWTWJ TWCPICP OGPEKEKRK UGOWCLGPKUOCMCPCPő2CM )K KPK DGPCTDGPCT UGQTCPIRGLWCPI[CPIVCMRGTPCJOGNWRCMCPEKVCEKVCP[CŒő%KVCEKVC[CPIOCPC$W!Œő$CJYC [CPI VCM MCNCJ RGPVKPIFGPICP RGTCPI OGNCYCP RGPLCLCJCFCNCJ RGTLWCPICP OGNCYCP MGOKUMKPCP FCP MGDQFQJCP .JC KPKUGOWCŎMCPDWMVKMGDGTJCUKNCPDGNKCWOGNCYCPMGOKUMKPCP!Œő+DWUGPFKTKMGPCRCVKFCMOGPIKMWVKLGLCM2CM)K!Œő5GDCICK OCPVCP DCIKCP FCRWTWOWOUC[CVGVCRDGTLWCPIVGTWUNJQ/GNCYCPMGNCRCTCPŒ
,WLWT2TCPCPVQ%GTKVC2KNKJCP-QORCU ,CYCDNCJRGTVCP[CCPRGTVCP[CCPDGTKMWVC 6GPVWMCPRGTKUVKYCRGTKUVKYCFCNCOEGTKVC-CFQ+UVKOGYC[CPIOGPICPFWPINCVCTD 6GPVWMCPNCVCTVGORCVNCVCTYCMVWFCPNCVCTUQUKCNDWFC[COCU[CTCMCVFCNCORGVKMCPEGTRGPFKCVCUE 6GOWMCPNCVCTFKFCGTCJOW[CPIOKTKRFGPICPNCVCTEGTRGP-CFQ+UVKOGYC
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D187$CICKOCPCFGPICPMGIKCVCPOGPIJWDWPIMCPNCVCTEGTKVCFGPICPTGCNKVCUUQUKCN!6KFCMUWNKVDWMCP!-COWVGNCJOGPIGPCNNCVCTEGTRGPFCPOGPIJWDWPIMCPP[CFGPICPTGCNKVCUUQUKCN6GTP[CVCNCVCTFCNCOEGTRGPVKFCMDGTDGFCFGPICPNCVCTFKMGJKFWRCPP[CVC-GIKCVCPMKVCUGNCPLWVP[CCFCNCJOGODCECDWMWEGTKVCCPCM6KFCMDGTDGFCFGPICPEGTRGPDWMWEGTKVCCPCMLWICVKFCMVGTNGRCUFGPICPTGCNKVCUMGJKFWRCP
FCNCOJCNKPKMGJKFWRCP CPCM 5GVGNCJ OGODCEC DWMW EGTKVC CPCM MCOW FKJCTCRMCP OGPGOWMCPTGCNKVCUMGJKFWRCPCPCM[CPIVGTGHNGMUKFCNCODWMWEGTKVCCPCMVGTUGDWV&KDCYCJKPKFKUCLKMCPUCVWDCIKCPEGTKVCFCNCODWMWEGTKVCCPCM6TKQPC-CUWU.WMKUCP%CPFKDCECNCJFGPICPEGTOCV%CPFK5KPIJCUCTK9CMVW OGPWPLWMMCP RWMWN UGVGPICJUGODKNCP 6KIC QTCPI CPCM PCORCM DGTLCNCPFK,CNCP-GTVCPGICTC5KPIJCUCTKOGPWLWMGCTCJECPFK.GVCMECPFKKVWUGPFKTKVKFCMVGTNCNWLCWJFCTKLCNCPTC[C6CFK RWMWN UGVGPICJ FGNCRCP RCIK0CPQUWFCJOGPLGORWV#PVQPFKTWOCJP[C /CMUWFP[C OCW UGIGTC OGPICLCMDGTCPIMCV6CRK#PVQPVGTP[CVCDGNWOUKCR5CODKN OGPIIGTWVW 0CPQ OGPWPIIW#PVQPUCTCRCP5GVGNCJKVWOGTGMCOGPLGORWV /CTKCPC .CNW FGPICP MGPFCTCCPWOWO OGTGMC DGTVKIC DGTCPIMCV MG5KPIJCUCTK5GVKDCP[CFK5KPIJCUCTKOGTGMCVWTWPFKOWMCRCUCTFCTKUKVWOGTGMCDGTLCNCPOGPWLWECPFKő+VW FKC ECPFKP[CŒ UGTW #PVQP MGVKMCOGTGMCUCORCKFKFGRCPECPFKő9CFWJDCIWU [CŒ VCODCJ CPCMCPCM KVW UCODKNOGORGTJCVKMCP %CPFK 5KPIJCUCTK [CPIPCORCMVKPIIKOGPLWNCPI$GTMWPLWPINCJMGRGTRWUVCMCCP6GOWMCPDWMWMWORWNCPEGTKVCRGPFGM$CECNCJUGOWCEGTRGP[CPICFC2KNKJNCJUCVWEGTRGPFCPCPCNKUKUNCJNCVCTEGTKVCP[C6WPLWMMCP MGRCFC IWTWOW GUQM JCTK /KPVCNCJ RGPFCRCV IWTWVGTJCFCRRGMGTLCCPOW6WICU4WOCJC./GODCEC$WMW%GTKVC#PCM/GODCEC$CIKCPFCNCO$WMW%GTKVC#PCM
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D188#PVQPJGPFCMDGTDGNQMOGOCUWMKRKPVWJCNCOCPECPFK0CPQOGPCJCPNGPICPP[Cő6KFCMUGMCTCPIŒMCVC0CPQő-KVCVGTWUMGDCTCVFWNWOGNKJCVCTEC&YCTCRCNCŒ&KUGDGNCJ DCTCV ECPFK KVW OGOCPI VGTFCRCVCTECTCMUCUCRGPLCIC[CPIFKUGDWV&YCTCRCNC#[CJ0CPQDGTRGUCPUGDGNWOOGNKJCVNKJCVECPFKUGDCKMP[COGTGMCOGNKJCV CTEC KVW NGDKJ FCJWNW +VW UGDCDP[C0CPQOGNCTCPI#PVQPOCUWMMGECPFK-GVKIC CPCM KVW VGTWU DGTLCNCP 5GVGNCJOGNGYCVKRGTGORCVCPUCORCKNCJOGTGMCFKVGORCV&YCTCRCNC,WONCJ&YCTCRCNCCFCFWCDWCJ;CPIUGDWCJFKUGDGNCJUGNCVCPLCNCPUCVWP[CFKUGDGNCJWVCTCő#FWJDGUCTP[CŒUGTW/CTKCPCMCIWOő&CTK OCPC OGTGMC OGORGTQNGJ DCVWUGDGUCTKPK!&CPDCICKOCPCRWNCECTCOGPGORCVMCPDCVWKVWFKUKPK!Œő2CFCJCNFWNWDGNWOCFCOGUKP>GM$GIKVWMCP!Œ0CPQOGPQNGJRCFC/CTKCPC-GOWFKCPUCODKNOGOCPFCPI&YCTCRCNC[CPI FK UGDGNCJ UGNCVCP LCNCP 0CPQ OGNCPLWVMCPŒ,WUVTWFKUKVWNCJNGVCMMGJGDCVCPPGPGMOQ[CPIMKVCŒ/CTKCPC UGRGPFCRCV FGPICP 0CPQ-GOWFKCPFGPICPEGTOCVFKRGTJCVKMCPP[CWMKTWMKTCPRCFCCTECDCVWKVW4CWVOWMCTCMUCUC&YCTCRCNCPCORCMOGP[GTCOMCP CNKUP[C DGTMGTWV OCVCP[COGNQVQV OWNWVP[C OGP[GTKPICK OGORGTVQPVQPMCPVCTKPIP[C.GJGTP[CDGTJKCUMCPMCNWPI WNCT FCP VGPIMQTCM 6CPICPP[COGOGICPIICFCő#RCMCJ CTECCTEC KPK OGTWRCMCP CTECRGPLCIC IGTDCPI KUVCPC!Œ 6CP[C /CTKCPCRCFC0CPQő&WNW OGOCPI CFC [CPI DGTRGPFCRCVFGOKMKCPŒ LCYCD 0CPQ ő0COWP VKFCMVGTDWMVK DCJYC FK UGMKVCT VGORCV KPK CFCUGDWCJKUVCPC,CFKCFCMGOWPIMKPCPCTECKPK CFCNCJ CTEC RGPLCIC VCOCP CVCW MGRWVTKCP FK \COCP 5KPIJCUCTK JCFKT CDCFDGTCRCJC[Q!Œő.JQOCWOGPVGUCMW!ŒLCYCD/CTKCPCő#DCFVKICDGNCUŒő2KPVCTLWICMCOWŒRWLK0CPQVGTVCYCő-WMKTCMCOWNWRCŒő6GTKPICV5KPIJCUCTKOCWVCMOCWMKVCVGTKPICVRCFC-GP#TQMFCP-GP&GFGUŒ#PVQPOGPKODTWPI0CPQOGPGTCPIMCPő-CNCWMKVCVGTWUMG$CTCV OGPIKMWVK LCNCP KVWő 0CPQ OGPWFKPI ő-KVC CMCP UCORCK MG UGDWCJRGOCPFKCP[CPIDGTPCOC-GP&GFGU6CRKKVWRGOCPFKCPOCUCMKPK#TVKP[CDWMCPRGPKPIICNCP-GP#TQMŒ#PVQP OGPICPIIWMCPIIWM ő2GTPCJMWFGPICT-KVCOCWMGUCPC!Œő6CM WUCJNCJ #MW VKFCM OGODCYCRCMCKCPTGPCPIŒLCYCD/CTKCPCő;CJMKVCMGECPFKUCLC#MWKPIKPOGNKJCVECPFKKVWUCORCKRWCUŒMCVC0CPQ1J [C $WMCPMCJ CTEC &YCTCRCNC CFC[CPI RGTPCJ VGTDGPCO MG FCNCO VCPCJ!ŒWLCT#PVQPő;CPIOCPC[C!Œő;C[CPIKPKŒVWPLWM0CPQRCFCCTEC[CPIFKUGDGNCJUGNCVCPLCNCP/CUCNCJP[CMCTGPCVCPCJ[CPIVKFCMUCPIIWROGPCJCPCTEC DCVW KPK -CNKCP VGPVW DKUC OGODC[CPIMCPDGVCRCDGTCVP[CCTEC[CPIVKPIIKP[CJCORKTGORCVOGVGTKPKŒő-GOWFKCPCODNGU!Œő;C .CNW RCFC VCJWP CTEC KPKFKPCKMMCPMGCVCU-GOWFKCPFKDCYCJP[CFKDWCV CNCU DGVQP UWRC[C CTEC KPK VKFCMCODNGU NCIKŒ 0CPQ OGPWPLWM CNCU DGVQPDGTDGPVWMRGTUGIKGORCVFKDCYCJRCVWPIDCVWKVW5GVGNCJ RWCU OGNKJCVNKJCV &YCTCRCNCMGVKICCPCMKVWMGODCNKMGCTCJ6KOWT/GNKJCVRWPECM%CPFK5KPIJCUCTK[CPIOGPLWNCPI0CPQDGTMCVCő-CNKCPCFC[CPIUWFCJRGTPCJMG%CPFK$CFWV!Œ#PVQPFCP/CTKCPCOGPIIGNGPIő#MW UWFCJŒ 0CPQ OGNCPLWVMCPő#PVCTC%CPFK$CFWVFCP%CPFK5KPIJCUCTKCFC DGFCP[C %CPFK $CFWV DGTDGPVWMVCODWP FCP OGNGDCT UGFCPIMCP %CPFK5KPIJCUCTKDGTDGPVWMVKPIIKFCPTCORKPI%CPFK $CFWV NGDKJ VWC FCTKRCFC %CPFK5KPIJCUCTK/GPWTWVECVCVCPUGNCKPFKUGDWVFGPICPPCOC%CPFK5KPIJCUCTKECPFK*KPFW,CYCKVWLWICFKUGDWV%CPFK6WOCRGN#FCRWNC[CPI OGPCOCMCPP[C %CPFK %WPIMWR,WIC CFC [CPI OGP[GDWVP[C %CPFK -GP&GFGU
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D189-GVKMCJGPFCMOCUWMMGJCNCOCPECPFKUGQTCPIKDWOGOCPIIKNMGVKICCPCMKVWő5KNCMCPOGPIKUKDWMWVCOWFWNWŒWLCTUKKDW[CPIVGTP[CVCRGVWICULWTWRGNKJCTCECPFK0CPQ RWP OGYCMKNK MGFWC VGOCPP[COGPIKUKDWMWVCOW&KUGDWVMCPP[CPCOCP[CUGTVCVWLWCPP[CFCVCPIMGECPFKWPVWMOGNKJCVNKJCV$CFCP%CPFK5KPIJCUCTKDGTFKTKFKCVCUFCUCT ECPFK [CPI VGTDWCV FCTK DCVW DGTDGPVWM RGTUGIK 4WCPI WVCOCP[C OGPIJCFCRMG$CTCV5GDWCJ RTCUCUVK FCTK VCJWP OGP[GDWVMCP VGPVCPI RGODCPIWPCP UGDWCJECPFKFKYKNC[CJKVW%CPFKKVWFKDCPIWPWPVWM OGPIGPCPI OGPKPIICNP[C -GTVCPGICTC4CLC5KPIJCUCTK[CPIVGTCMJKTKVW5GLCTCJOGP[GDWVMCPDCJYC5TK-GTVCPGICTCDGTUCOCDGDGTCRCMGTCDCVP[CIWIWT FCNCO RGTVGORWTCP OGNCYCPRCUWMCP[CPIFKRKORKPQNGJ,C[CMCVYCPIFCTK-GFKTK2GTKUVKYCKVWVGTLCFKRCFCVCJWP&GPICPOGPKPIICNP[C-GTVCPGICTC DGTCMJKT RWNC MGLC[CCP -GTCLCCP5KPIJCUCTK0COWPDGDGTCRCCJNKNCKPP[COGPFWICDCJYC%CPFK5KPIJCUCTKFKDCPIWPDWMCPJCP[C UGDCICK OQPWOGP RGTKPICVCP DCIK-GTVCPGICTC /GTGMC OGORGTMKTCMCPECPFKKVWLWICUGDCICKOCMCO-GTVCPGICTCFCNCORGTYWLWFCPP[CUGDCICK$JCKTCYC/CPC[CPIDGPCT!9CNNCJWCNCO0CPQFCPMGFWCVGOCPP[COCUWMMGDKNKMWVCOCECPFK-GCFCCPCICMIGNCR&KVGPICJVGPICJDKNKM[CPIVKFCMVGTNCNWNWCUKVWVGTFCRCVUGDWCJDCVW[CPIFKUGDWV[QPK2CFC ECPFKECPFK *KPFW MGDCP[CMCP FKNGPIMCRKFGPICPDCVW[CPIFKUGDWVNKPIICFCP[QPK#MCPVGVCRKFK%CPFK5KPIJCUCTKJCP[CPCORCM[QPKP[CUCLCVCPRCNKPIIC-GVKMC MG NWCT NCIK 0CPQ OGPWFKPIJKCUCPMGRCNC-CNCRCFCDCIKCPCVCUECPFKő/GPWTWV ECVCVCP -CNC CFCNCJ RGPLGNOCCP 5[KYC FCNCO CICOC *KPFWŒWLCTP[C OGPKTWMCP ECVCVCP FCNCO DTQUWTVGPVCPI%CPFK5KPIJCUCTK[CPIFKDCECP[Cő5GNCKP KVW RCFC ECPFK KPK LWIC VGTFCRCVDGDGTCRCRCVWPIDCVW[CPIKPFCJDWCVCPP[C&WNWŒő&WNW!#RCOCMUWFOW!Œ6CP[C#PVQP0CPQ OGPICLCM MGFWC VGOCPP[C OGPIKVCTKECPFKUCORCKFKFGRCPTGNWPIECPFKUGDGNCJ WVCTC 5CODKN OGPWPLWM TGNWPI[CPI MQUQPI 0CPQ OGPGTCPIMCP ő&WNWFKTGNWPIWVCTCKPKVGTFCRCVUGDWCJ&WTIC/CJKUCUWTCOCTFKPK ;CKVW CTEC &GYK&WTICFKCVCURWPIIWPIDCPVGPI5GOGPVCTCFKTGNWPIVKOWTCFCCTEC)CPGUJC6CRKUGMCTCPITGNWPITGNWPIKPKMQUQPIŒő#TECCTECP[CMGOCPC!Œ6CP[C#PVQPő&KDCYCMGPGIGTK$GNCPFCRCFCVCJWPCPŒ 0CPQ OGPCTKM VCPICP #PVQP&KCLCMP[CVGOCPP[CKVWOGPIKVCTKNCIKMGTGNWPIUGNCVCP/CTKCPCOGODWPVWVKMGFWCCPCMNCMKNCMKKVWő;CPIVKPIICNEWOCCTECKPKŒMCVC0CPQOGPWPLWM MG FCNCO TGNWPI #PVQP FCP/CTKCPCOGORGTJCVKMCPCTECFCNCOTGNWPIKVW 2CVWPI KVW OGPIICODCTMCP UGQTCPIRGPFGVC [CPI DGTLCPIIWV RCPLCPI FCPVGDCN 2CVWPI KVW VKFCM UGORWTPC NCIK.GPICPP[CRCVCJő9CJNGPICPP[CRCVCJŒUGTW/CTKCPCOGP[C[CPIMCPő,WUVTW OWPIMKP MCTGPC KVW CTEC KPKVKFCM KMWV FKDCYC MG NWCT PGIGTKŒ UCJWV0CPQő+PKCTECCRC!Œ6CP[C#PVQPő#TEC)WTW#ICUV[CŒő9CJCPCMKPKDGPCTDGPCTVCJWDCP[CMNJQ #PŒ WLCT #PVQP OGPWFKPI 0CPQUGOGPVCTC OWMCP[C DGTRCNKPI MGC TCJ/CTKCPCő.JQ MQM JGTCP! #MW MCP 0CPQ #FK#FKV[Q! 0CPQ [CPI LGPKWU UGNCNW VCJWDCP[CMŒMCVC0CPQOGP[QODQPI/CTKCPCOGPFQTQPIDCJW0CPQő6GPVWUCLC MCOW VCJW 5QCNP[C MCOW UWFCJOGORGNCLCTKMGVGTCPICPVGPVCPIECPFKKPK-CNCWJCP[CKVWŌCMW[CDKUCŒ0CPQ OGPIGNCM ő'J MCVCOW VCFK CFC[CPIOGPCOCMCPECPFKKPKUGDCICK%CPFK-GP &GFGUŒ MCVC /CTKCPC DGDGTCRC UCCVMGOWFKCP ő#RCMCJ MCTGPC FK VGORCV KPKRGTPCJFKVGOWMCPRCVWPI-GP&GFGU!Œő6GRCVŒ0CPQOGPLGNCUMCPő&KVGORCVKPK OGOCPI FKVGOWMCP RWNC UGDWCJRCVWPIYCPKVCECPVKM/WPIMKPUGMCNKKVW
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D190CFCNCJ-GPFGFGU-GP&GFGUKVWKDWP[CUKCRCUKJ!Œő#PWUCRCVK5WFCJLCPICPDGTNCICMLCFKRCMIWTWŒUGPVCM/CTKCPCMGUCN.CIKNCIK0CPQVGTIGNCMő2CVWPI-GP&GFGUKVWFKUGDWVRWNCFGPICPPCOC2TCLPCRCTCOKVC#TVKP[C &GYK -GDKLCMUCPCCPŒ UCODWPI0CPQMGOWFKCPő5GMCTCPIRCVWPIKVWFKOCPC!*KNCPILWIC!ŒUGNC#PVQP2TK[CVPCő#TEC[CPIKPFCJKVWMKPKFKUKORCPFK/WUKWO0CUKQPCN,CMCTVCŒő9CJWPVWPIVKFCMKMWVNGP[CRŒMCVC/CTKCPCNGICő#TEC KVW DKUC FKMCVCMCP UGDCICK JCUKNUGPK [CPI UCPICV KPFCJ 7MKTWMKTCPP[CDCIWUFCPJCNWUŒMCVC0CPQő&CTK OCPC MCOW VCJW! #RC MCOWUWFCJRGTPCJOGNKJCVP[C!ŒVCP[C/CTKCPCő-CVCP[CŒ LCYCD 0CPQ ő-CVCP[C KVWDGTCTVKCMWDGNWORGTPCJOGNKJCVFGPICPOCVCMGRCNCUGPFKTK,GNCU!Œ0CPQDGTRWTCRWTCOGNQVQVő*GJGJG ŗŒ /CTKCPC FCP #PVQP VGTMGMGJOGNKJCVNCICM0CPQ-GVKICUCJCDCVKVWOGPWTWPKVCPIICECPFK /GTGMC OGP[CMUKMCP TGTWPVWJCPCTEC[CPIFKVCVCTCRKFKJCNCOCPUGDGNCJDCTCV&KUGDWVTGTWPVWJCPMCTGPCCTECCTECDCVW [CPI VGTFCRCV FK UKVW UWFCJ VKFCMWVWJNCIK#FC[CPIMGRCNCP[CJKNCPI$GDGTCRC MCNK VGTFGPICT /CTKCPC OGPIGNWJ /GP[C[CPIMCP MGCFCCP RCVWPIRCVWPI RWTDCMCNC [CPI OGPICPFWPI UGLCTCJKVW&CTKRKPVWIGTDCPIPCORCMUGTQODQPICP YKUCVCYCP OCUWM /GTGMCLWICOCWOGNKJCVECPFK6KICQTCPIFKCPVCTCCPIIQVCTQODQPICPKVWVWTKUCUKPIDGTMWNKVRWVKJ6WTKUCUKPI[CPIDTGYQMVCMJGPVKJGPVKP[C OGPLGRTGVMCP MCOGTCP[CMG CTCJ ECPFK 0CPQ OGPICOCVK IGTCMIGTKMVWTKUKVW-GOWFKCPUCODKNOGPQNGJRCFCMGFWCVGOCPP[CKCDGTMCVCő;WMMKVCOKPVCFKHQVQ[WMŒő*WUUŒUGPVCM/CTKCPCő5GRGTVKQTCPIDGNWO RGTPCJ FKRQVTGV UCLC 2GTIKNCJUGPFKTKŒ UCODWPI #PVQP UCODKN VGTVCYCő#MW[CMKPQTCPIKVWVGTJGTCPJGTCPOGNKJCV ECPFK 0GPGM OQ[CPIP[C DGNWOVGPVWDKUCOGODCPIWPECPFKUGKPFCJ%CPFK5KPIJCUCTK;CVKFCM!ŒWLCT0CPQő;C [CŒ UCJWV /CTKCPC OGPFQTQPIDCJW 0CPQ -CTGPC VGTVCTKM QNGJ VKPIMCJNCMWRCTCYKUCVCYCPKVW0CPQFCPMCYCPMCYCPOGPIKMWVKOGTGMC&K CPVCTC TQODQPICP KVW CFC UGQTCPIRGOCPFW YKUCVC 5GQTCPI RGOWFC [CPIVCJW DCP[CM VGPVCPI ECPFK KVW MGRCFCTQODQPICPP[C -CFCPIMCFCPI FGPICPDCJCUC+PFQPGUKCMCFCPIMCFCPIFGPICPDCJCUC+PIITKU/CTKCPC OGORGTJCVKMCP VKPIMCJ NCMWRGOCPFW YKUCVC KVW &CNCO CPICPCPICPKC OGODC[CPIMCP DGVCRC OGPICU[KMMCPOGPLCFK UGQTCPI RGOCPFW YKUCVC 5GOGPVCTC KVW VWTKU DTGYQM OGORGTJCVKMCP0CPQ FCP MCYCPMCYCP -GOWFKCP KCOGPICVCMCPUGUWCVWFCNCODCJCUC+PIITKURCFC UK RGOCPFW YKUCVC 2GOWFC KVWOGPICPIIWMCPIIWM5GVGNCJKVWKCOGPIJCORKTK0CPQFCPMGFWCVGOCPP[Cő$CRCMKVWKPIKPDGTHQVQFGPICPMCNKCPFCPVGOCPVGOCP-CVCP[CWPVWMMGPCPIMGPCPICP [CPI CMCP FKDCYCP[C MGODCNKMG PGIGTKP[C -CNKCP OCW DWMCP!Œ MCVCRGOCPFWYKUCVCUCODKNOGPWPLWMUKVWTKU0CPQ OGPQNGJ RCFC /CTKCPC FCP #PVQPFCPOGP[GPIKTNWEWő0CJ MGKPIKPCPOW VGTMCDWNŒ MCVC/CTKCPC 0CPQ VGTMGMGJ 5CODKN OGOCPFCPI RGOCPFW YKUCVC KC OGPLCYCDő$QNGJŒő#[QŒCLCMRGOCPFWYKUCVCő6WTKU FCTK OCPC OGTGMC!Œ 6CP[C#PVQPő$GNIKCŒ#PCMCPCMFKRQVTGVFWCMCNK2GTVCOCFGPICPFWCQTCPIVGOCPVWTKUDTGYQMFKFGRCP DKNKM WVCOC ECPFK -GFWC OGTGMCDGTUCOCUKVWTKUDTGYQMFKFGRCPTGNWPIWVCTC2GOCPFWYKUCVC[CPIOGOQVTGVő0CJ UGVGNCJ KPK DGTCTVK MKVC CMCPUCORCKFK$GNIKCŒMCVC0CPQUGWUCKFKHQVQő6CRK HQVQP[C UCLCŒ UCJWV #PVQP VGTIGNCMő6JCPM [QW VJCPM [QWŒ MCVC 2CM$TGYQMOGPIWECRMCPVGTKOCMCUKJUCODKNOGPGRWMPGRWMDCJW0CPQő6GPIMKWMGODCNKŒUCJWV0CPQFGPICPNCICM[CPIOGODWCVQTCPIVGTVCYCIGNK
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D191ő#[Q CJŒ CLCM /CTKCPC UGVGNCJ RWCUDGTECPFC FGPICP DCRCM VWTKU FCP RGOCPFWYKUCVCP[C-GOWFKCPMGVKICUCJCDCVKVWOGPWTWPKVCPIIC ECPFK 0CPQ OGNCODCKMCP VCPICPRCFC 2CM $TGYQM [CPI VGTP[CVC UGPCPIDGTECPFCKVWő5WFCJEWMWRMCP!ŒVCP[C#PVQP#PCMKVW OGPFQPICM OGOCPFCPI MG CTCJOCVCJCTK [CPI JCORKT OGNGYCVK ICTKUVGPICJECMTCYCNCő;CC[QRWNCPIŒCLCM/CTKCPC0CPQ OGPICPIIWM /GTGMC VGPICJDGTLCNCPMGCTCJRKPVWIGTDCPIMGVKMCVKDCVKDC0CPQOGPCJCPNGPICPVGOCPVGOCPP[C 2CPFCPICP 0CPQ VGTVWLW RCFC FWCQTCPINCMKNCMK[CPIDCTWOGNGYCVKRKPVWRCICTECPFKMGFWCP[COGPGPVGPIJGNOő#FCCRC0Q!ŒVCP[C#PVQPő$CPI1NQPŒLCYCD0CPQRGTNCJCPő$CPI 1NQP! 2GTCPVCTC [CPI UGNCNWOGPIGTGEQMKPGPGMOW!ŒVCP[C#PVQPNCIKő;CŒ$CPI 1NQP FCP NCMKNCMK MCYCPP[COGNGYCVKCPCMCPCM0COWPKCVKFCMOGPIGPCNK0CPQ+VWDKUCFKOCMNWOKMCTGPCRGTLWORCCPP[C FGPICP 0CPQ FK TWOCJ0GPGM2CTVKUGVGNCJMGTKDWVCPKVWJCP[CDGTNCPIUWPIUGMKNCU/CTKCPCJGPFCMOGPGTWUMCPRGTLCNCPCPMGNWCTECPFK0COWP0CPQOGPCJCPP[Cő6WPIIW#PŒő#RC [CPI CMCP MCW NCMWMCP!Œ VCP[C/CTKCPCDGTDCNKM0CPQVKFCMOGPLCYCD&KCLCMP[CMGFWCVGOCPP[C DGTFKTK FK VGORCV [CPI VGFWJ5GOGPVCTC KVW RCPFCPICPP[C VKFCM VGTNGRCUNGRCUOGORGTJCVKMCP$CPI1NQP
&YKCPVQ5GV[CYCP6TKQPC-CUWU.WMKUCP%CPFK 5GDWCJEGTKVCHKMUKOGPICPFWPIWPUWTWPUWTRGODCPIWPCVCWDKCUCFKUGDWVWPUWTKPVTKPUKM7PUWTKPVTKPUKMEGTKVCOGNKRWVKRGPQMQJCPCNWTNCVCTVGOCCOCPCVFCPUWFWVRCPFCPI2GPQMQJCPCFCNCJRGNCMWEGTKVCDGUGTVCRGTYCVCMCPP[C#NWTCFCNCJTCPIMCKCPRGTKUVKYC[CPIFKCNCOKVQMQJ
WVCOC .CVCTCFCNCJVGORCVYCMVWFCPUQUKCNDWFC[COCU[CTCMCVFKOCPCMKUCJVGTLCFK6GOCCFCNCJICICUCPWOWOUGDWCJEGTKVC#OCPCVCFCNCJRGUCP[CPIVGTMCPFWPIFCNCOEGTKVC&CPUWFWVRCPFCPICFCNCJECTCRCPFCPIRGPICTCPIVGTJCFCRVQMQJVQMQJFCNCOEGTKVC2GPGPVWCPWPUWTKPVTKPUKMUWFCJMCNKCPRGNCLCTKFKWPKV5KNCMCPDWMCMGODCNKFCPVGOWMCPECTCOGPGPVWMCPWPUWTWPUWTKPVTKPUKMEGTKVC$GTKMWVCFCNCJEQPVQJOGPGPVWMCPUWFWVRCPFCPI2GTJCVKMCPMWVKRCPVGMUDGTKMWVő-GVKIC UCJCDCV KVW OGPWTWPK VCPIIC ECPFK /GTGMC OGP[CMUKMCPTGTWPVWJCP CTEC [CPI FKVCVC TCRK FK JCNCOCPUGDGNCJ DCTCV &KUGDWVTGTWPVWJCP MCTGPC CTECCTECDCVW [CPIVGTFCRCV FK UKVW UWFCJ VKFCMWVWJNCIK#FC[CPIMGRCNCP[CJKNCPIŒ%QPVQJ MWVKRCP FK CVCU OGPIIWPCMCP UWFWV RCPFCPI QTCPI MGVKIC VGTDCVCU&KMCVCMCP OGPIIWPCMCP UWFWV RCPFCPI QTCPI MGVKIC VGTDCVCU MCTGPC RGPWNKU CVCWPCTCVQT JCP[C OGPEGTKVCMCP CVCW OGNCRQTMCP UGUWCVW [CPI FKCNCOK CVCW FKNCMWMCPVQMQJUCLC/GPICPCNKUKU7PUWT+PVTKPUKM%GTKVC
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D192$GTICDWPINCJFGPICPVGOCPOW,CYCDNCJRGTVCP[CCPRGTVCP[CCPDGTKMWV&GPICPOGPLCYCDRGTVCP[CCPFKDCYCJKPKDGTCTVKMCOWUWFCJOGPECTKFCPOGPGPVWMCPWPUWTKPVTKPUKMC 5KCRCUCLCMCJVQMQJFCNCODWMWEGTKVCCPCM6TKQPC-CUWU.WMKUCP%CPFK!D $CICKOCPCYCVCMVQMQJVQMQJFCNCODWMWEGTKVCCPCM6TKQPC-CUWU.WMKUCP%CPFK!E $CICKOCPCTCPIMCKCPRGTKUVKYC
CNWT [CPIFKCNCOKRCTCVQMQJ!F &KOCPCNCVCTEGTKVCCPCM6TKQPC-CUWU.WMKUCP%CPFK!G #RCCOCPCV[CPIVGTEGTOKPFCNCOEGTKVCFKCVCU!H #RCVGOCDCIKCPEGTKVCCPCM6TKQPC-CUWU.WMKUCP%CPFK!I 6GPVWMCPUWFWVRCPFCPIRGPICTCPIFCNCODCIKCPEGTKVCCPCMFKCVCU!2TGUGPVCUKMCPNCJJCUKNFKUMWUKOW/KPVCNCJMGNQORQMNCKPWPVWMOGPCPIICRK$CICKOCPC MGIKCVCPOW OGPLCYCD DGDGTCRC RGTVCP[CCP FK CVCU! /WFCJ DWMCPOGPGPVWMCPWPUWTKPVTKPUKMEGTKVC!-GJKFWRCP CPCM FCNCO EGTKVC CPCM DKCUCP[C VGTEGTOKP RCFC RGPQMQJCP FCPRGTKUVKYC[CPIFKCNCOKVQMQJ6QMQJRGTYCVCMCPFCPCNWTUWFCJMCOWVGOWMCPDGTUCOC MGNQORQMOW FCNCO FKUMWUK UGDGNWOP[C 2GTYCVCMCP VQMQJ OCPC [CPIOGOKNKMK MGOKTKRCP FGPICP MGJKFWRCP CPCMFK FWPKC P[CVC! 2GTKUVKYC CRC [CPIRGTPCJCVCWOWPIMKPFKCNCOKQNGJCPCMFKMGJKFWRCPP[CVC!7NCPIUGMCNKNCIKCPCNKUKUOWVGTJCFCRRGVKMCPEGTKVCCPCMFKCVCUWPVWMOGPGOWMCPTGCNKVCUMGJKFWRCPCPCMFCNCOEGTKVC2GTJCVKMCPMWVKRCPDGTKMWVUGDCICKEQPVQJTGCNKVCUMGJKFWRCPCPCM[CPIOWPEWNFCNCOEGTKVCCPCM6CFKRWMWNUGVGPICJFGNCRCPRCIK0CPQUWFCJOGPLGORWV#PVQPFKTWOCJP[C/CMUWFP[COCWUGIGTCOGPICLCMDGTCPIMCV6CRK#PVQPVGTP[CVC DGNWO UKCR 5CODKN OGPIIGTWVW 0CPQ OGPWPIIW #PVQPUCTCRCP5GVGNCJKVWOGTGMCOGPLGORWV/CTKCPC.CNWFGPICPMGPFCTCCPWOWOOGTGMCDGTVKICDGTCPIMCVMG5KPIJCUCTK5GVKDCP[CFK5KPIJCUCTKOGTGMCVWTWPFKOWMCRCUCTFCTKUKVWOGTGMCDGTLCNCPOGPWLWECPFK-WVKRCPFKCVCUOGPWPLWMMCPYCVCMVQMQJ#PVQP#PVQPDGNWODKUCOGPIJCTICKYCMVWFGPICPDCKM*CNKPKVGTNKJCVMGVKMCFKCFKLGORWVQNGJ0CPQ/GTGMCUWFCJUGRCMCVWPVWMRGTIKMG%CPFK5KPIJCUCTKFCP0CPQOGPLGORWV#PVQP0COWPUCCV0CPQKOGPLGORWV#PVQPDGNWOUKCR#PVQPOCUKJJCTWUUCTCRCP5GJCTWUP[C#PVQPUWFCJUKCRDGTCPIMCVMGVKMC0CPQFCVCPIOGPLGORWVP[C&CNCOMGJKFWRCPP[CVCUGTKPIMKVCLWORCKDCP[CMCPCMOGOKNKMKYCVCMUGRGTVK#PVQP[CKVWMWTCPIOGPIJCTICKYCMVW/GPGOWMCP4GCNKVCU-GJKFWRCP#PCM
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D193&KUMWUKMCPFGPICPVGOCPOWTGCNKVCUMGJKFWRCPCPCM[CPIVGTEGTOKPFCNCORGVKMCPEGTKVCCPCMFKCVCU6WNKUFKDWMWVWICUOWFCNCODGPVWMVCDGN7PUWT+PVTKPUKM 2GVKMCP 4GCNKVCU-GJKFWRCP -GVGTCPICP 2TGUGPVCUKMCPJCUKNFKUMWUKMCNKCP/KPVCNCJMGNQORQMNCKPWPVWMOGPCPIICRKJCUKNMGTLCOW$GTMWPLWPINCJMGRGTRWUVCMCCPUGMQNCJOW$CECNCJUCVWDWMWEGTKVCCPCM6GPVWMCPTGCNKVCUMGJKFWRCPCPCM[CPIVGTGHNGMUKFCNCODWMWEGTKVCCPCM[CPIMCOWDCEC6WPLWMMCP JCUKN MGTLCOW MGRCFC IWTW FCP OKPVCNCJ IWTWOWOGPIQTGMUK6WICU4WOCJ4#0)-7/#05CCVOGODCECKPFCJRWKUKMCOWFKVWPVWVWPVWMOGODCECP[CFGPICPKTCOCXQNWOGUWCTCOKOKMFCPMKPGUKM[CPIUGUWCKFGPICPKUKRWKUK&CNCOOGPCPIICRKECTCRGODCECCPRWKUKVGOCPOWLWICOGORGTJCVKMCPJCNJCNKVW5GDWCJ EGTKVC HKMUK OGPICPFWPI WPUWTWPUWT RGODCPIWP CVCW DKCUCFKUGDWVWPUWTKPVTKPUKM7PUWTKPVTKPUKMEGTKVCOGNKRWVKRGPQMQJCPCNWTNCVCTVGOCCOCPCVFCPUWFWVRCPCFCPI2GPQMQJCPCFCNCJRGNCMWEGTKVCDGUGTVC RGTYCVCMCPP[C #NWT CFCNCJ TCPIMCKCP RGTKUVKYC [CPI FKCNCOKVQMQJ
WVCOC .CVCTCFCNCJVGORCVYCMVWFCPUQUKCNDWFC[COCU[CTCMCVFKOCPCMKUCJVGTLCFK6GOCCFCNCJICICUCPWOWOUGDWCJEGTKVC#OCPCVCFCNCJRGUCP[CPIVGTMCPFWPIFCNCOEGTKVC&CPUWFWVRCPFCPICFCNCJECTCRCPFCPIRGPICTCPIVGTJCFCRVQMQJVQMQJFCNCOEGTKVC-GJKFWRCPFCNCOEGTKVCHKMUKOGTWRCMCPTGHNGMUKFCTKMGJKFWRCPP[CVC*CN KPK FKDWMVKMCP DGDGTCRC OCUCNCJ DCJMCP RGPQMQJCP FCNCO EGTKVCOGORWP[CKMGOKTKRCPFGPICPMGJKFWRCPP[CVC
Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW 6HQLGDQ%XGD\D1944'(.'-5+-GOCORWCP/CORW $GNWO/CORW%CVCVCP/GPCPIICRKECTCRGODCECCPRWKUK/GPLGNCUMCPNCVCTUWCVWEGTRGPFGPICPTGCNKVCUUQUKCN /GPGOWMCPTGCNKVCUMGJKFWRCPCPCM[CPIVGTGHNGMUKFCNCODWMWEGTKVCCPCMCUNKOCWRWPVGTLGOCJCPȱȱȱȱȱȱ